قرنیه چشم یک لایه شفاف و محافظ در جلوی چشم است که درست مقابل عنبیه قرار دارد. این لایه شفاف آب و ماده پروتئینی به نام کلاژن ساخته شده است. که باعث قوی شدن انعطاف‌پذیری آن می‌شود. وظیفه قرنیه این است که نور را متمرکز کند تا چشم بتوانید با اجسام را واضح ببیند
یکی از بیمارهای قرنیه نازک شدن آن است. این بیماری به دو صورت قوز قرنیه و دژنراسیون دیده می‌شود. دژنراسیون جزء بیماری‌های نادر است که در آن قسمت تحتانی قرنیه نواری به صورت هلالی شروع به نازک شدن می‌کند. چون مرکز قرنیه ضخامت نرمال دارد و اکثر مواقع بدون علائم است تشخیص به موقع آن کمک شایانی به جلوگیری و درمان آن می‌کند. اغلب ممکن است این عارضه با قوزِ قرنیه اشتباه گرفته شود. برای تشخیص آن نیاز به معاینات دقیق با دستگاه‌های تخصصی است. شما می‌توانید با مراجعه به مطب دکتر حیدری نسبت به تشخیص و درمان به موقع عارضه‌های چشمی اقدام نماید.
دژنراسیون پلوسید مارژینال چیست؟
دژنراسیون پلوسید مارژینال (Pellucid marginal degeneration) که با اصطلاح (PMD) شناخته می‌شود.معادل فارسی آن ” زوال ناحیه شفاف ” است. این بیماری دومین بیماری غیر التهابی قرنیه است که با نازکی قرنیه همراه است. (PMD) بیماری پیشرونده است بر اساس یک الگوی هلالی شکل اتفاق می‌افتد. یک نوار و نازک و باریک در قسمت تحتانی قرنیه بین ساعات 4 تا 8 قرار می‌گیرد. منطقه نازک شده دچارِ بیرون‌زدگی و نسبت به قسمت پایین‌تر از آن شفاف است.
با توجه به اینکه علت این بیماری مشخص نیست تشخیص اینکه چگونه می‌توان از ابتلا به آن جلوگیری کرد نیز هنوز واضح نیست
علائم بیماری نازکی قرنیه (PMD)
این بیماری معمولاً نشانه‌های خاصی ندارد مگر با گذشت زمان و پیشرفت آن ممکن است مشکلاتی مانند نامنظمی دید یا آستیگماتیسم شدید به طوری که دید حتی با عینک نیز قابل اصلاح نیست. در مواردی درد و قرمزی چشم نیز گزارش شده است. در صورت شدت زیاد احتمالاً بیرون‌زدگی قرنیه نیز وجود دارد که احتمالاً در وحله اول با قوزِ قرنیه اشتباه گرفته می‌شود. برای تشخیص دژنراسیون پلوسید مارژینال (PMD) از دستگاه اسلیت لمپ و توپوگرافی استفاده می‌شود.
روش‌های درمان دژنراسیون پلوسید مارژینال
درمان این بیماری (PMD) کار چندان ساده نیست چون قرنیه به شکل ناهمواری تغییر شکل می‌دهد. آر جمله روش‌های درمان عبارتند از
درمان دارویی
برای کاهش التهاب و درد می‌توان از داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی مانند ایبوپروفن و ناپروکسن استفاده کرد. همچنین، برای کاهش درد و بهبود حرکت می‌توان از فیزیوتراپی و تمرینات توان‌بخشی استفاده کرد
روش‌های تزریقی
در این روش، داروهایی که برای کاهش التهاب و درد مفید هستند، به محل تخلیه پلوسید تزریق می‌شوند.
روش‌های فیزیکی
این روش شامل استفاده از روش‌هایی مانند لیزر، ماساژ و الکتروتراپی است که به کاهش درد و بهبود حرکت کمک می‌کنند.
روش‌های تغذیه‌ای
مصرف موادی مانند گلوکوزامین و کندروئیتین می‌تواند به بهبود وضعیت پلوسیدها کمک کند.
تجویز عینک و لنز
استفاده از لنزهای تماسی نسبت به روش درمان برای قوزِ قرنیه کمتر تجویز می‌شود و برای این مورد بیشتر لنزهای که حاشیه نرم دارند توصیه می‌شود البته لازم به بیان این نکته است که استفاده از لنز و عینک کوچک‌ترین تأثیری در روند پیشرفت دژنراسیون ندارد.
درمان جراحی
در موارد شدید، جراحی ممکن است لازم باشد. حدود 12 درصد از بیمارن دژنراسیون را تشکیل می‌دهد در جراحی از روش‌های مختلفی مانند حذف پلوسید مارژینال متضررِ و جایگزین با پلوسید سالم است. ودر برخی موارد با پیوند قرنیه به صورت کامل انجام می‌گیرد.
درکل با توجه به شدت بیماری و وضعیت بیمار، پزشک معالج می‌تواند بهترین روش درمانی را برای بیمار تعیین کند.
قوز قرنیه چیست؟
قوزِ قرنیه یا کراتوکونوس ( Keratoconus)، یک از بیمارهای قرنیه چشم است که با نازک شدن قرنیه باعث ناهنجاری شکل قرنیه می‌شود. در این بیماری، قرنیه چشم به شکل کوچک و نوک تیزی تغییر می‌کند و به جای شکل معمولی کمی بیضی‌شکل می‌گیرد. این بیماری معمولاً در سنین جوانی شروع می‌شود و با گذر زمان، شدت آن افزایش می‌یابد. این عارضه نسبت دژنراسیون (PMD) رواج بیشتری دارد و تقریباً از هر ۲۰۰۰ نفر، یک نفر به قوز قرنیه مبتلا می‌شوند.
قوزِ قرنیه بر اثر از بین رفتن کلاژن قرنیه بروز می‌کند عدم تعادل بین تولید و تخریب این ماده سبب بروز قوزِ قرنیه است اما علت اینکه چرا این اتفاق می‌افتد هنوز مانند بیماری (PMD) ناشناخته است. به طور کل می‌توان به مواردی مانند عوامل ژنتیکی و عوامل محیطی مانند مالش چشم، استفاده نامناسب از لنزهای تماسی و تماس بیش از حد با امواج ماورای بنفش نور خورشید اشاره کرد.
علائم کراتوکونس یا قوزِ قرنیه
تشخیص کراتوکونوس مانند دژنراسیون به دلیل بروز و پیشرفت آهسته آن مشکل است. و برای تشخیص دقیق از روش‌هایی مانند آزمون‌های بینایی، تست‌های قرنیه، تصویربرداری و آزمون‌های ژنتیکی استفاده می‌شود. برخی از علائم قوزِ قرنیه عبارتند از:
- تغییر شکل قرنیه: قرنیه چشم شکل غیرمنظمی به خود می‌گیرد و به شکل قوزی تغییر می‌کند. این تغییر شکل ممکن است باعث کاهش دید و افزایش تعداد آستیگماتیسم شود.
- افزایش حساسیت به نور: بیماران ممکن است حساسیت به نور بیشتری نسبت به قبل داشته باشند.
- کاهش دید شبانه: بیماران ممکن است دید شبانه خود را از دست دهند و در شرایط کم‌نور دچار مشکل شوند.
- تغییر در شکل و اندازه ذرات نوری: بیماران ممکن است در برخی شرایط، مانند درخشش نور، دیدهای غیرمعمولی داشته باشند.
- تغییر در شفافیت قرنیه: قرنیه ممکن است کمی مات شود و شفافیت آن کاهش یابد.
روش های درمان کراتوکونوس
قوز قرنیه یک بیماری چشمی است که در آن قرنیه چشم شکل مخروطی می‌گیرد و باعث کاهش دید و ایجاد نزدیک‌بینی و آستیگماتیسم نامنظم می‌شود. درمان قوز قرنیه بسته به شدت بیماری و شرایط عمومی در هر چشم اختصاصی خواهد بود. و شامل یک یا ترکیبی از چند روش زیر خواهد بود.
– استفاده از عینک
تجویز عینک توسط چشم‌پزشک تا حد زیادی باعث اصلاح دید می‌شود. البته باید توجه داشت بیماری ماهیت پیشروند دارد. در نتیجه نمره عینک تجویز شده تغییر خواهد کرد.
– لنزهای تماسی
لنزهای تماسی در انواع مختلف وجوددارد. سخت، نرم، هپیریدی، و جدیدترین آن لنزهای اسکلرال مدل‌های مختلف آن است. لنزهای اسکرال در خوشبختانه در کشور ما توسط متخصصین تجویز می‌شود بسیار سازش‌پذیر است و توانایی اپتیکی عالی دارند اما به طور قطع لنزهای تماسی مانند عینک درمان قطعی قوزِ قرنیه به حساب نمی‌آید.
– عمل کلاژن کراس لینکینگ قرنیه
یکی از روش‌های جدید درمان قوز قرنیه collagen cross linking است که بافت قرنیه را تقویت می‌کند تا تغییر شکل‌های نامعمول آن را متوقف کند. در این روش، پیوند متقاطع بین رشته‌های کلاژن قرنیه ایجاد می‌شود که باعث افزایش پیوندهای متقاطع بین رشته‌های کلاژن و افزایش استحکام قرنیه می‌شود. از پیشرفت نازکی قرنیه جلوگیری به عمل می‌آورد در روش‌های جدید کلاژن کراس لینکینگ را با PRK، ترکیب کرده‌اند تا علاوه بر توقف روند پیشروندهٔ آن، درجات از عیوب انکساری چشم نیز برطرف کنند، که با نتایج امیدوارکننده‌ای همراه بوده است.
– پیوند قرنیه
پیوند قرنیه آخرین مرحله درمانی در بیماری قوز قرنیه است. در این روش، پس از برداشتن لایه‌های سطحی قرنیه، با قرنیه دیگر جایگزین می‌شود. این روش برای بیمارانی که قوز قرنیه آن به مرحله شدید رسیده‌اند و دید آن‌ها با روش‌های دیگر اصلاح نمی‌شود، توصیه می‌شود. و با پیوند قرنیه طبیعی که از شخصی فوت شده جایگزین می‌شود. یا با قرنیه مصنوعی که به آن پروستتیک نیز می‌گویند عمل پیوند انجام می‌گیرد.
در پایان:
قوزِ قرنیه و PMD هر دو از نازک شدن قرنیه به وجود می‌آیند. بر اساس تحقیقات انجام گرفته یکی از عوامل تأثیرگذار بر ایجاد آن ژنتیک است. پس کسانی که سابقه این عارضه را در خانواده خود دارند با معاینه مرتبط از سلامت چشمان خود مطعمن شوند و در صورت برزو با تشخیص زودهنگام از پیشرفت و مشکلات بعدی آن جلوگیری به عمل‌آورند.
در ضمن کسانی که دچار مشکل نازکی قرنیه هستند عمل‌های مانند PRK یا LASIK برای رفع عیوب انسکاری چشم انجام دهند. زیر این عمل‌ها به خودی خود باعث نازکی قرنیه می‌شوند و انجام آن آسیب بیشتری به چشم وارد می‌کند. شما می‌توانید با انجام تست‌ها و آزمایشات مخصوص نسبت به سلامت و وضعیت قرنیه‌های خود آگهی پیدا کنید. دکتر مصطفی حیدری متخصص چشم‌پزشکی در شهرکرد و اصفهان به درمان بیماری‌ها و عیوب انکساری چشم پرداخته و تجربه خوبی برای راهنمایی شما در این زمینه دارند. برای دریافت نوبت می‌توانید به لینک زیر مراجعه نمایید.
منابع
1- سایت pezeshkonline
2- سایت medrehab
3- سایت wikipedia