تنبلی چشم یا آمبلیوپی یکی معضلات چشمی است که بیشتر در کودکان مشاهده می‌شود. این مسئله اغلب به علت اختلال بینانی در یک چشم باعث می‌شود تا مغز چشم سالم را برای دیدن انتخاب کند و مسیر چشم ناسالم را مسدود و خاموش نماید. این عارضه چشم ناسالم درچار تنبلی چشمی می‌کند. طبق آمار حدود ۳٪ از افراد درگیر تنبلی چشم هستند و اغلب در سنین ۴ تا ۷ سالگی خود را نشان می‌دهد. تشخیص سریع و به موقع آن کمک بسیاری در درمان این عارضه چشمی می‌کند. در صورتی که علائمی در تنبلی چشم در کودکان خود مشاهده می‌کنید و نسبت به این مسئله دچار تردید شده‌اید با یک معاینه به موقع نزد چشم‌پزشک نسبت به درمان آن اقدام نمایید. دکتر مصطفی حیدری متخصص چشم‌پزشکی در شهرکرد در تشخیص و درمان تنبلی چشم شما را راهنمایی می‌کند. برای دریافت نوبت به لینک زیر مراجعه نماید.
تنبلی چشم چیست؟
معادل انگلیسی عبارت تنبلی چشم (Amblyopia) است. چشم تنبل دارای اختلالات پنهانی است. در این حالت، چشم ضعیف‌تر به دلیل تجربه غیرعادی بینایی، کمتر به مغز اطلاعات ارسال می‌کند و در نتیجه مغز از آن چشم کمتر استفاده می‌کند. و خیلی کم پیش می‌آید که هر دو چشم هم‌زمان تنبل باشند.
علت تنبلی چشم در کودکان بیشتر بر اثر عیوب انکساری چشم است. که می‌توان برخی از آن‌ها مانندکجی چشم، دوربینی، نزدیک‌بینی، آستیگماتیسم و هایپرمتروپی اشاره کرد.
درست است که تنبلی چشم بیشتر در کودکان مشاهده می‌شود اما این به آن معنا نیست در بزرگ‌سالی دچار این عارضه چشمی نمی‌شوند.
علت تنبلی چشم در بزرگ‌سالان نیز می‌تواند بر اثر بیماری‌های ژنتیکی و مشکلات خانوادگی، آسیب‌دیدگی یکی از چشم‌ها، زخم قرنیه، عمل جراحی چشم، اختلالات بینایی، بیماری‌های مانند کراتیت، اپتیکونیوریت، آب‌مروارید و یا فشار بالا اشاره کرد.، حتی اگر شما از یکی از چشم‌ها کمتر استفاده کنید به مرور باعث ضعیف شدن و درنتیجه تنبلی آن چشم می‌شوید.
علائم تنبلی چشم در کودکان
سؤال اغلب والدین از متخصصین این است چگونه تنبلی چشم در کودکان را تشخیص دهیم؟
قابل‌توجه والدین گرامی تشخیص اولیه تنبلی چشم در کودکان اغلب خاموش و بدون نشانه است شما باید از رفتارهای جدیدی که کودک از خود بروز می‌دهد یک علامت هشدار در ذهنتان روشن شود.
رفتارهای مانند عدم تمرکز و چرخش سر برای دیدن اشیاء که در مقابلشان قرار دارد، تنگ کردن چشم‌ها، مالیدن بیش از حد چشم، تأخیر در خواندن، زمین خوردن‌های زیاد. بستن مرتب یکی از چشم‌ها، کج کردن سر به هنگام مشاهده تلویزیون
علائم بارز تنبلی چشم عبارتند از:
- چشم‌ها به طور مستقل از هم حرکت می‌کنند یا عدم چرخش هماهنگ چشم‌ها
- کودک نمی‌تواند به طور صحیح به یک شیء مشخص نگاه کند.
- کودک نمی‌تواند به طور صحیح فاصله بین دو شیء را تشخیص دهد.
- کودک نمی‌تواند به طور صحیح عمق یک شیء را تشخیص دهد.
- از علائم ظاهر مردمک یکی از چشم‌ها یا هر دو به سمت داخل یا خارج چشم متمایل می‌شود.
روش‌های تشخیص تنبلی چشم چیست؟
برخی از رفتارها و علائم‌های در عارضه‌های چشمی مشترک است. برای تشخیص دقیق‌تر نیاز است پزشک با استفاده از دستگاهای تخصصی چشم‌ها را معاینه کند.
تست چشم
برای تشخیص تنبلی چشم، ابتدا باید یک تست چشم انجام داد. در این تست، چشم‌پزشک با استفاده از چراغ‌های خاص، تشخیص می‌دهد که آیا چشم کودک به درستی کار می‌کند یا خیر
تست پوششی
در این تست، یک چشم کودک با یک پوشش مخصوص پوشانده می‌شود تا کودک مجبور شود از چشم دیگر استفاده کند. این کار باعث می‌شود چشم کودک ضعیف‌تر تلاش بیشتری برای دیدن کند
تست تشدید
در این تست، چشم کودک با استفاده از عینک یا لنز خاص، تشدید می‌شود تا کودک بتواند بهتر ببیند
تست عمق بینایی
در این تست، چشم کودک با استفاده از عینک یا لنز خاص، تست عمق بینایی انجام می‌شود
تست تشخیصی
در این تست، چشم پزشک با استفاده از تست‌های خاص، تشخیص می‌دهد که آیا کودک تنبلی چشم دارد یا خیر
به طور کلی، برای تشخیص تنبلی چشم باید به یک چشم پزشک مراجعه کرد و تست‌های لازم را انجام داد.
تنبلی چشم چگونه درمان می‌شود
توصیه به شما عزیزان حتماً قبل از 3 سالگی برای چکاب و اطمینان از وضعیت بینانی فرزندان خود به چشم‌پزشکی مراجعه نماید. درمان تنبلی چشم در کودکان باید در سنین ابتدایی حداکثر تا قبل از 9 سالگی تشخیص داده شود تا درمان‌های لازم صورت گیرد. آنچه که به درمان کمک می‌کند تشخیص زودهنگام، شدت تنبلی چشم و علت ایجاد این عارضه چشمی است. برای درمان با توجه به میزان و شدت آن روش‌های مختلفی استفاده می‌شود. که در ادامه به شرح آن می‌پردازیم
تمرینات چشمی
تمرینات چشمی می‌تواند بهبود بینایی در بیشتر موارد تنبلی چشم کمک کند. این تمرینات شامل تمرینات تعادلی، تمرینات دیداری و تمرینات چشمی هستند برای نمونه می‌توان به ویژن تراپی اشاره کرد. که به بهبود مهارت‌های حرکتی چشم در کنترل و هماهنگی دو چشم کمک می‌کند. مراحل متخلفی دارد که باید تحت نظر تحت نظر اپتومتریست یا اورتوپتیست انجام می‌شود. همچنین می‌توان از چشم‌بندهای مخصوص در تمرینات چشمی استفاده کرد و یا تحریک بینایی به کمک دستگاه CAM روش دیگری است که جهت درمان تنبلی چشم استفاده می‌شود.
استفاده از عینک و لنز
استفاده از عینک و لنز مناسب می‌تواند بهبود بینایی در بیشتر موارد تنبلی چشم کمک کند .عینک و لنز به چشم کمک می‌کند تا تصاویر را واضح‌تر ببیند و فاصله اشیاء از چشم را نیز اصلاح کند. در سنین زیر ۱۰ سال، جهت جلوگیری از تنبلی چشم، استفاده از عینک اجباری است.
درمان با قطره چشمی
در برخی موارد، استفاده از قطره چشمی می‌تواند بهبود بینایی در تنبلی چشم کمک کند مانند آتروپین که برای بزرگ کردن مردمک و ریلکس کردن عضلات چشم کمک می‌کند. این دارو برای درمان بیماری آمبلیوپی (تنبلی چشم) نیز تجویز می‌شود. البته برای کودکان به علت مشخص نبودن عوارض آن توصیه نمی‌شود.
درمان جراحی
در برخی موارد، جراحی می‌تواند بهبود بینایی در تنبلی چشم کمک کند. عمل لیزیک رایج ترین نوع جراحی برای درمان تنبلی چشم است
درمان تنبلی چشم با عمل لیزیک
عمل لیزیک نمی‌تواند همه موارد تنبلی چشم را درمان کند تنها مواردی که بر اثر عیوب انکساری مانند دوربینی، نزدیک‌بینی یک چشم نسبت به دیگر است به کار می‌رود. در گذشته عمل لیزیک برای کودکان دارای سنین بیشتر از 9 سال انجام نمی‌شد. اما با گذشت و بیشرفت علوم و تکنولوژی مشخص شده است که درمان تنبلی چشم در همهٔ سنین می‌تواند اتفاق بیفتد!
در پایان:
همان‌گونه که در مقاله بیان شد. تشخیص به موقع و زودهنگام در درمان بهتر تنبلی چشم مؤثر است. و به علت اینکه این عارضه چشمی در کودکان بیشتر مشاهده می‌شود. و اغلب کودکان به و درک و بیان مشکلات بینانی خود ناتوان هستند. بهتر است برای چکاب کودکان خود و بررسی وضعیت بینانی این عزیزان نزد چشم‌پزشک مراجعه نمایید. دکتر مصطفی حیدری متخصص چشم‌پزشکی و یکی از بهترین پزشکان شهرکرد در درمان تنبلی چشم است. با مراجعه و رزرو نوبت نسبت به معاینه اقدام نمایید.
منابع
1- سایت ویکی پدیا
2- سایت Semantic Scholar
3- سایت ایران لنز