آستیگمات یا آستیگماتیسم به معنای نامنظم بودن شکل عدسی یا قرنیه چشم است. این مسئله اغلب باعث تاری دید، دوبینی، خستگی چشم می‌شود و مشکلاتی مانند سردرد، حساسیت و سوزش مداوم چشم را درپی دارد. آستیگماتیسم یکی از شایع‌ترین مشکلات چشمی است با توجه به آمار جهانی در آمریکا حدود 30 درصد کودکان بین 5 تا 17 سال مبتلا به آستیگمات چشم هستند و در بنگلادش ۳۲٫۴٪ افراد بالای سی سال با این عارضه چشمی درچا می‌شوند.
این عارضه رایج معمولاً تعداد کثیری از افراد را برای درمان به کلینیک‌های چشم‌پزشکی روانه می‌کند. کسانی که به دنبال علت و روش‌های درمان برای رفع آستیگمات چشم هستند. در این مقاله تلاش می‌شود تا اطلاعات کلی درباره این عارضه چشم در اختیار شما قرار دهیم. اما لازم است برای درمان از یک چشم پزشک مشاوره دریافت کنید. دکتر مصطفی حیدری متخصص درزمینهٔ چشم پزشکی و درمان آستیگماتیسم چشم است. شما می‌توانید برای معاینه و همفکری بیشتر به مطب دکتر حیدری در شهرکرد و یا با دریافت نوبت قبلی در اصفهان مراجعه فرمایید.
آستیگماتیسم چیست
آستیگماتیسم (Astigmatism) یک عبارت انگلیسی هست. معنای آن به فارسی کژبینی است. علت آستیگمات چشم آن نامنظمی شکل و انحنای قرنیه یا عدسی است. در چشم استیگمات عدسی چشم از حالت کروی به شکل بیضی درمی‌آید. و این باعث می‌شود تا ساختار چشم به جای یک نقطه کانونی دونقطه کانونی ایجاد شود. درنتیجه تصاویر در قرنیه به صورت کامل بر روی شبکیه قرار نمی‌گیرد. و این باعث تاری دید می‌شود.
علائم آستیگماتیسم
لازم به ذکر است که علائم آستیگماتیسم چشم شامل موارد زیر می‌شود:
- کاهش دید در شب
- ایجاد تاری دید
- دید مبهم
- سردرد
- خستگی چشم
- خارش چشم
- قرمزی چشم
- درد چشم
- چشم‌های خشک
- احساس سوختگی و سوزش در چشم‌ها
- احساس نورزدگی در چشم‌ها
- احساس تیرگی در چشم‌ها
- احساس سنگینی در چشم‌ها
تنها با داشتن نشانه‌ها علائم بیان شده نمی‌توان اظهار نظر کرد که چشم شما حتماً دچار عارضه آستیگمات شده است. شما در صورت داشتن مستمر این علائم باید توسط یک چشم‌پزشک معاینه شوید.
آیا آستیگماتیسم ارثی است؟
اغلب افراد وقتی متوجه این عارضه در چشمان خود می‌شوند به دنبال علت و عوامل ایجاد آن می‌گردند و یکی از سؤالات پرتکرار این است آیا آستیگماتیسم زمینه ارثی دارد. جواب بله است این بیماری بیشتر به صورتی ارثی به افراد منتقل می‌شود اما عوامل دیگر نیز بی‌تأثیر نیست عواملی مانند بیماری‌های مانند میگرن، فشارخون بالا و یا آب‌مروارید که ممکن است به چشم فشار و آسیب وارد کند بالا رفتن سن افراد نیز می‌تواند زمینه آستیگماتیسم را در چشم ایجاد کند. همچنین جراحی و ضربه به چشم نیز ممکن است چشم را دچار مسئله آستیگماتیسم کند.
روش تشخیص آستیگماتیسم
برای تشخیص آستیگماتیسم، معمولاً نیاز به معاینه چشم توسط پزشک چشم‌پزشک است. چشم‌پزشک با انجام آزمودن‌های بینایی‌سنجی مانند تست رفراکتومتری، تست اسکیاسکوپی، تست فوکومتری، تست تعیین نقطه نزدیک و تست تعیین نقطه دور به تشخیص آستیگماتیسم و نوع آن می‌پردازد.
انواع مختلف آستیگماتیسم چشم
دو نوع اصلی آستیگماتیسم قرنیه و عدسی است.
1- آستیگماتیسم قرنیه
شکل قرنیه به جای شکل گرد به شکل بیضی است که این مورد به دو صورت عمودی و افقی وجود دارد. و به آستیگماتیسم ساده یا منظم نیز شناخته می‌شود
2- آستیگماتیسم عدسی
در این مورد عدسی چشم نامتقارن است. آستیگماتیسم عدسی یا نامنظم نیز عنوان می‌کنند.
3- آستیگماتیسم مخلوط
معمولاً ترکیب آستیگماتیسم چشم با عارضه‌های دیگر مانند دوربینی و نزدیک‌بینی چشم است.
روش‌های درمان آستیگماتیسم چشم
بعد تشخیص پزشک و تعیین نمره چشم آستیگماتیسم به مراحل و روش‌های درمان می‌پردازیم. البته باید به نکته توجه داشت اگر آستیگماتیسم جزئی دارید و هیچ مسئله دیگر چشمی ندارید نیاز به استفاده روش‌های درمان ندارید.
– عینک
عینک مخصوص چشمان آستیگماتیسم برای همه موارد آستیگماتیسم قابل تجویز است. این عنیک‌ها معمولاً لنزهای منحنی دارد. تا با شکل قرنیه و یا عدسی مطابق داشته باشد و دیده شما را اصلاح کند.
– لنزهای تماسی
لنزهای تماسی یک گزینه محبوب برای اصلاح آستیگماتیسم هستند. در اینجا برخی از لنزهای تماسی برای آستیگماتیسم بر اساس نتایج تحقیق آورده شده است:
1- لنزهای توریک (Toric)
این لنزها به طور خاص برای اصلاح آستیگماتیسم طراحی شده‌اند. آن‌ها در نصف النهارهای مختلف عدسی قدرت‌های متفاوتی دارند و در قسمت لب‌ها وزن بیشتری دارد تا لنز را در جای خود نگه‌دارند. این لنزهای قیمت بالاتری نسبت به سایر لنزها دارد.
2- لنزهای GP
این لنزها به لنزهای RGP نیز معروف هستند. آن‌ها سفت و سخت هستند و دید روشنی را برای افراد مبتلا به آستیگماتیسم فراهم می‌کنند. لنزهای GP دوام بیشتری دارند و جریان اکسیژن بهتری را نسبت به لنزهای نرم به چشم می‌رسانند. با این حال، ممکن است مدت بیشتری طول بکشد تا چشم به آن‌ها عادت کنند
3- لنزهای هیبریدی
این لنزها دارای یک مرکز سفت و یک حلقه بیرونی نرم هستند. آن‌ها شفافیت لنزهای GP و راحتی لنزهای نرم را فراهم می‌کنند. لنزهای هیبریدی برای افرادی که آستیگماتیسم و پیرچشمی دارند (مشکل در دیدن از نزدیک) گزینه خوبی است.
عمل لیزیک
عمل های بسیاری برای درمان عیوب انکساری چشم ازجمله مسئله آستیگماتیسم وجود دارد. اکثر عمل‌ها با دستگاها لیزر انجام می‌شود و مهم‌ترین آن عمل لیزیک (LASIK) چشم است عمل‌های دیگر شامل 1- پی آر کی (PRK)، 2– لازک (LASEK) 3- اسمایل (SMILE)4- اپی لازیک Epi-LASIK را نام برد
درمان آستیگماتیسم با عمل لیزیک
عمل لیزیک چشم یکی از رایج‌ترین و شناخته‌شده‌ترین عمل‌های جراحی چشم برای مسائل مانند دوربینی، نزدیک‌بینی و آستیگماتیسم چشم است. در این عمل، قرنیه چشم توسط لیزر Excimer صاف می‌شود و بخشی از بافت قرنیه از بین می‌رود.
عمل لیزیک چشم به دلیل حساسیت و خاصیت خاص آن، باید توسط پزشک حاذق انجام شود. لازم به ذکر است دکتر مصطفی حیدری بیماران بسیاری با مشکلات آستیگماتیسم را با عمل لیزیک درمان کرده‌اند.
پس از جراحی، بیمار باید مراقبت‌های بعد از جراحی را رعایت کند و به چشم‌های خود استراحت بدهد.
اینکه کدام روش درمان چشم برای عمل آستیگماتیسم مناسب است. بستگی به موارد مانند سن، وضعیت چشم‌ها، بیماری‌های زمینهٔ و علت ایجاد آستیگماتیسم دارد. شما با معاینه توسط چشم پزشک قادر خواهید بود تصمیم مناسب را برای درمان بگیرید.
آستیگماتیسم در کودکان
در کودکان از زمان تولد آستیگماتیسم چشم وجود دارد این مسئله با رشد کودک کم کم بین 6 ماهگی تا یک‌سالگی از بین می‌رود. اما بازهم ممکن است برخی از کودکان بعد از یک‌سالگی نیز هنوز با مسئله آستیگماتیسم درگیر باشند. احتمال بهبودی آن‌ها تا 6 سالگی وجود دارد اما گاها نیاز است که برای درمان به پزشک مراجعه کنید.
اما چگونه باید آستیگماتیسم چشم را در کودکان تشخیص دهیم.
در کودکان تشخیص آستیگماتیسم سخت‌تر از بزرگسالان است زیر کودکان قادر به بیان مشکلات چشمی خود نیستند اما شما می‌توانید با کمک نشانه‌های به کودکان خود کمک کنید
1-زمینه ارثی
در صورتی که یکی از والدین دچار آستیگماتیسم است و یا تعداد زیادی از افراد خانواده با این مسئله مواجه هستند بهتر است کودکان خود را برای معاینه به نزد چشم‌پزشک ببرید.
2-رفتارهای ظاهری
مانند بستن یک‌چشم، کج کردن سر، حساس شدن نسبت به نور، مالیدن چشم‌ها، نزدیک کردن کتاب به صورت و یا نزدیک شدن بیش از حد به تلویزیون یا صفحه مانیتور، زمین خوردن زیاد، عدم علاقه به درس، این نشانه‌ها ممکن است علامتی از آستیگماتیسم چشم کودکان باشد. با مراجعه به چشم‌پزشک و معاینه نسبت به سلامتی چشم کودکان خود اطمینان حاصل کنید.
در پایان
آن چه گفت شد توضیحات کلی برای آگاهی شما درباره آستیگماتیسم چشم بود. اما اگر به این عارضه چشمی دچار هستید و به دنبال راهکاری برای رفع آن هستید دکتر مصطفی حیدری متخصص چشم‌پزشکی قادر است شما را راهنمایی کند شما با مراجعه به مطب دکتر حیدری در شهرکرد و گرفتن وقت قبلی برای ویزیت چشم می‌توانید آستیگماتیسم چشم خود را نزد ایشان درمان کنید.
منابع
1- سایت عصر ایران
2-فصلنامه علوم پزشکی و توان‌بخشی
3-سایت لو ناتو
4- سایت پذیریش24